تجارت و داد و ستد از گذشته‌های دور یکی از ارکان اصلی برای تامین نیازها و ارائه دست‌آوردهای بشر به یکدیگر، بخشی از زندگی آدمی بوده است. تجارت و قوانین آن بسته به جغرافیا و کشوری که در آن فعالیت تجاری صورت می‌گیرد، نسبت به کشور دیگری که فعالیت تجارت و بازرگانی را انجام می‌دهد با یکدیگر در تفاوت است. اما به این معنی نیست که شکل تجارت به صورت کلی تغییر می‌یابد، بلکه قوانین تجاری متفاوت است و در نهایت هر شرکت بازرگانی در نهایت هدفی مشخص را دنبال میکند.
داد و ستد در ابتدا تنها برای رفع نیازهای بشر انجام می‌گرفت و چون در آن زمان خبری از ارزهای مرجع و بین‌المللی نبود، دارندگان محصولات کالای خود را باری رفع نیاز با یک کالایی که به آن نیاز داشتند تعویض می‌کردند. به عنوان مثال اگر اجتماعی از یک قبیله در زمینه تولید پوشاک و البسه فعالیت داشتند، اما زمینهای مناسبی برای کشاورزی و دامپروری نداشتند، یا به صورت کلی علم و آگاهی انجام این گونه فعالیت‌ها را نداشتند با قبیلیه‌ای که فعالیت آن‌ها تامین مواد خوراکی بود وارد تجارت می‌شدند و در ازای دریافت گوشت، شیر، گندم و انواع محصولات لبنی و غلات، کالای خود را ارائه می‌کردند.
با توجه به مطلب که مطالعه کردید میتوان گفت که فعالیت تجارت جهت تامین و برآورده ساختن نیازهای یک جامعه انجام می‌شده و هنوز هم بر همین منوال به فعالیت خود ادامه می‌دهد، اما در شکل و ساختاری بسیار متفاوت‌تر نسبت به گذشته. امروزه با توجه به گسترده بودن محصولات و خدمات ارائه شده هر کشور، تجارت پا را فراتر از تامین نیازها گذاشته و در هر زمینهای هر محصول یا خدماتی را میتوان صادر یا وارد کرد. همینطور دیگر مبادله کالا به کالا در این دوره معنا نداشته و ارزهای بین‌المللی یا ارز مرجع کشوری که با آن در حال فعالیت تجاری هستید حرف اول را می‌زنند.
شرکتهای بازرگانی با شرکائی بالغ بر دو یا چند نفر تشکیل میشوند تا فعالیت‌های صادراتی و وارداتی را اعمال کرده و در راستای تامین نیازهای کشور خود و یا دیگر کشورهایی که با آن ها تجارت میکنند اقدام به فعالیت کنند. نقش شرکتهای بازرگانی به عنوان واسطه در میان کشورها و مصرف‌کنندگان، نقشی بسیار پر اهمیت است و عدم وجود چنین شرکت‌هایی منجر به عدم تامین نیاز بازار کشور میشود. شرکتهای بازرگانی در نهایت پس از تامین نیازهای بازار به دنبال سودآوری برای خود بوده که این مورد در هر شغل و فعالیتی کاملا طبیعی میباشد.
شرکتهای بازرگانی را اگر بخواهیم بر اساس نوع فعالیت تقسیم کنیم، آن‌ها به دو بخش ارائه فعالیت‌های تجاری و فعالیت‌های خدماتی میتوان تقسیم کرد. شرکت‌هایی که در زمینه تجارت فعالیت دارند با خرید کالا و واردات یا صادرات آن میتوانند درآمدزایی کنند اما شرکتهای خدماتی صرفا کالایی ندارند و کسب درآمد آنان از طریق تامین خدمات برای شرکت مقصد تامین میشود.
تاریخچه تجارت و بازرگانی
شکل اولیه تجارت با توجه به اسناد و مدارک تاریخی در زمان قبل از تاریخ ثبت شده است. بازرگانی و تجارت به شکلی که امروزه با آن سر و کار داریم راه دور و درازی را پشت سر گذاشته تا به این نقطه برسد. در زمان‌های دور که خبری از سکله و طلا و انواع ارزهای بین‌المللی نبود مردمان تنها به تبادل کالا با یکدیگر می‌پرداختند. کار تجارت در واقع هسته اصلی زندگی مردمان پیشاتاریخ را تشکیل می‌داده است. پیشینه اولیه تجارت در میان قبایل چیزی بالغ بر حدود 150.000 سال است که نخستین داد و ستد کالای تجاری مربوط به یک نوع شیشه آتشفشانی بوده از آناتولی به ایران امروزی حمل و نقل شده است. با آنکه به صورت دقیق مشخص نیست از این محصول در جهت چه امری استفاده می‌شده اما باستان شناسان بر این باور هستند که از این شیشه‌های آتشفشانی جهت ساخت انواع سلاح برای شکار حیوانان استفاده می‌شده است.
تاریخچه تجارت راه طول و درازی را در پیش داشته است و نمی‌توان با چند جمله شما را با مفاهیم و اصول و اساس اصلی آن آشنا نمود. قصد از نگارش این مقاله تنها آشنایی شما به صورت ساده با بخشی از تاریخ تجارت بوده است و نه چیز دیگری. امروزه دیگر تجارت مفاهیم پیچیده‌ای داشته و محدود به یک مکان و جغرافیای خاص و یا یک محصول یا خدمات خاصی نمی‌شود. در این دوران شما می‌توانید با شناخت نیازهای یک جامعه و کشور هرگونه محصولات و خدماتی را ارائه دهید.
دایرسازی اولین اتاق‌های تجارت و بازرگانی در ایران
تشکیل اتاق‌های بازرگان چه در ایران و چه در جهان قدمتی 400 ساله دارد. این یعنی بدان معنی است که قبل از تشکیل اتاق‌های تجارت و صنعت، اتاق‌های بازرگانی ماهیت خود را در میان مشاغل، صنعت و تجارت میان دیگر کشورها پیدا کرده بودند. تشکیل اولین اتاق‌های بازرگانی مصادف بود با آغاز انقلاب صنعتی، یعنی درست همان زمانی که بشر تصمیم گرفت تولید انبوه را جایگزین لوازم و قطعات دست ساز کند. در همین زمان بود که تولیدات از میزان مصرف مردمان پیشی گرفت در نتیجه تصمیم بر آن بود که آن لوازم و محصولات تولید شده برای فروش به کشورهای دیگر صادر شوند و در این صورت بود که سود حاصل از تولید به کارخانه باز می‌گشت و گردش تجاری کارخانه را تضمین می‌کرد. به همین جهت اتاق‌های بازرگانی ماهیت خود را در میان سنت و مدرنیزه پیدا کردند و از آن‌ها در همان جهتی استفاده شد که امروزه کاربرد دارند.
اما تشکیل اتاق‌های بازرگانی در ایران مربوط به 130 سال پیش میشود. در سال 1263 بود که حاج محمد حسن امین الضرب با همکاری چند تن از تجار خوشنام و معتبر اقدام به تشکیل مجلس وکلای تجار کردند. دایرسازی چنین تشکلی منجر به شکل‌گیری تجارت گسترده و سازمان یافته در ایران شد که بعدها دولت تصمیم به دخالت در آن گرفت و قرار بر آن شد که جهت سهل شدن کارها اتاق‌هایی تحت عنوان اتاق‌های تجارت توسط دولت تاسیس شود.
مهرماه سال 1305 بود که اولین اتاق‌های تجارت تحت نظر وزارت بازرگانی در ایران تاسیس شد. انتخاب اعضاء از میان کاندیدایی بود که از جمع بازرگانان خوشنام انتخاب می‌شدند، این انتخابات به صورت دوره‌ای صورت می‌گرفت و در هر دوره 5 الی 15 شخص به عنوان گردانندگان این اتقاق‌ها از میان کاندیدا مشخص می‌شدند. هزینه‌های جاری اتاق تجارت در ابتدا بر عهده وزارت بازرگانی بود اما پس از مدت و با تشکیل وزارت اقتصاد ملی، تامین بودجه اتاق بازرگانی بر عهده این وزارت بود.
در سال 1309 بود که با تایید مجلس بالغ بر 36 اتاق بازرگانی در شهر‌های بزرگ تاسیس شد. یک سال پس از آن بود که دولت وقت با توجه به قانونی که منعقد کرد، تجارت خارجی با هر کشوری را انحصاری متعلق به خود کرد. همینطور نظارت بر تجارت با کشورهای خارجی هم بر عهده دولت بود. این امر منجر شد که ناراحتی و نگرانی بسیاری در میان بازرگانان شکل بگیرد و جرقه‌ای بشود که بازرگانان تلاش کنند دولت را از وضع چنین قانونی منصرف کنند تا بازار آزاد از بین نرود و رقابت در میان تجار و شرکتهای داخلی باقی بماند.
اما از آنجایی که انحصار تجارت با کشورهای خارجی برای دولت سودآوری بسیاری داشت تصمیم گرفت که اتاق‌های بازرگانی شکل گرفته را به حالت تعلیق دربیاورد و برای نظارت بر این اتاق‌های بازرگانی تدابیری بی‌اندیشد تا بتواند انحصار طلبی خود را به صورت قانونی گسترش دهد. به همین جهت سازمانی تحت عنوان هیات نمایندگی اتاق‌های بازرگانی تشکیل داد که منحصرا تحت نظر دولت بود و افرادی که دولت آنان را انتخاب کرده بود نظارت، مدیریت و بررسی بر این اتاق‌ها بر عهده آنان بود.
در سال 1312 بود که دولت وقت اداره کل تجارت را تشکل داد که مجمعی بود با حضور نمایندگان تمامی اتاق‌های بازرگانی و هدف آن جلب نظر بازرگانان برای پیشبرد اهداف و کمک به سیاست‌های اقتصادی و تجاری دولت بود. به همین جهت مجلس تصیمیم گرفت که انحصار برخی از کالاهای وارداتی خارجی را از چنگال دولت درآورده و آن را به بخش خصوصی و بازرگانان اهدا کند که این خود نخستین سهمیه‌بندی در تجارت خارجی ایران محسوب میشد.
تقسیم‌بندی انواع شرکتهای بازرگانی بر اساس نوع
شرکتهای بازرگانی بر اساس محدوده مسئولیت افراد شریک در آن به چهار گروه اصلی تقسیم میشوند.
- سرمایه‌ای: فعالیت در شرکتهای سرمایه‌ای درست به مانند شرکتهای سهامی عام و شرکتهای سهامی خاص میباشد. در این نوع شرکتهای مسئولیت تمامی شرکا محدود به سرمایه آنان میباشد، و هر شخصی که دارایی بیشتری را در این شرکت سرمایه‌گذاری کند الویت بیشتری نسبت به سایر شرکاء دارد. به زبان ساده‌تر میتوان گفت، هر چقدر سرمایه بیشتر باشد، قدرت تصمیم‌گیری فرد اثر گذارتر است.
- شخصی: در شرکتهای خصوصی موضوع به شکل دیگری است. در این نوع شرکت الویت تصمیم‌گیری بر اساس میزان سرمایه‌گذاری هر شخص نیست و مسئولیت افراد شریک در شرکت بدون محدودیت بوده و تصمیمات اصلی و نهایی بر اساس تمامی دارایی‌های شرکاء شرکت اتخاذ میشود.
- مختلط: این نوع شرکت‌ها به صورت کلی تلفیقی از شرکتهای سرمایه‌ای و شرکتهای شخصی می‌باشند. به این معنی که مسئولیت برخی شرکاء محدود به میزان سرمایه‌ای است که در شرکت به جریان انداخته‌اند و مسئولیت عده‌ای دیگر نامحدود بوده و به میزان سرمایه‌گذاری و هیچ مورد دیگری ارتباط ندارد. به همین صورت است که افراد دسته اول در این نوع شرکت‌ها را شرکاء عادی و افراد دسته دوم را شرکاء ضامن نامگذاری میکنند.
- کمیتی: این نوع شرکت‌ها به مانند شرکتهای تعاونی فعالیت دارند و از آن جایی که تعداد شرکاء در آن زیاد است، هیچ شخص خاصی مسئولیت نهایی تصمیم‌گیری‌ها و اتخاذ آن‌ها را برعهده نداشته و به زبان ساده‌تر هیچ کس هیچ مسئولیتی ندارد.
در نتیجه چه میتوان گفت
میتوان گفت که شکل‌گیری تجارت به شکل امروزی و تشکیل اتاق‌های بازرگانی و تجارت در بیشتر کشورهای دنیا پیشینه‌ای تاریخی داشته و به صورت کلی به دو سده گذشته باز نمیگردد. انجام عمل تجارت از جانب افرادی که پیش از تاریخ زندگی می‌کردند نشان از اهمیت این امر در هر دوره‌ای دارد. چرا که نبود تجارت میان دو قبیله نتایج خوبی به همراه نداشت و منجر به فشارهای بسیاری بر آن قبیله بود. افراد یک قبیله برای رفع نیازهای خود اقدام به عمل تجارت می‌کردند و نه برای سودآوری و تعیین جایگاه خود در بازار.
این تعاریف از تجارت که امروزه با آن سر و کار داریم رفته رفته شکل گرفته است و معانی متفاوتی پیدا کرده است. از داد و ستد برای رفع نیاز تا تجارت برای کسب سود. اما چیزی که هرگز در عمل تجارت تغییر نکرده، رفع نیاز است. همیشه به عرضه و تقاضا دو اهرم اصلی وجود بازار و تجارت بودند. چه آن دوره که تبادل کالا به کالا صورت می‌گرفت و چه امروزه که ارز مرجع اصلی خرید کالا از هر کشوری است. تا زمانی که انسان و یا به صورت کلی‌تر جامعه‌ای که نیاز به محصولی داشته باشد تجارت زنده می‌ماند. تجارت دقیقا بر پایه عرضه و تقاضا شکل گرفت و این ماهیت قابل تغییر نیست، مگر آن که عرضه و تقاضا به شکلی که امروز دارند دیگر نباشند.
عمل تجارت و بازرگانی با دیگر کشورهای دنیا کاری ساده و پیش پا افتاده نیست، به همین دلیل است که اتاق‌های بازرگانی تشکیل شده‌اند و افراد مشاور در این اتاق‌ها به شما کمک میکنند تا بتوانید جهت‌یابی بهتری در این مسیر داشته باشید. اگر یک فرد نو پا و تازه کار در زمینه تجارت هستید بهتر است قبل از هر اقدامی با یکی از شرکتهای بازرگانی مشورت کنید تا آگاهی های لازم را برای ورود به دنیای تجارت به دست بیاورید. اگر آگاهی‌های لازم جهت پیشبرد اهداف ندارید، اگر نمی‌دانید که کار خود را چگونه آغاز کنید و اگر آگاهی لازم برای نیازهای بازار را ندارید، شما قطعا به یک مشاور کار بلد نیازمندید.
از همین رو می‌توانید برای کسب و دریافت آگاهی بیشتر از دنیای تجارت، نحوه تجارت با کشور چین، انواع سوالات در زمینه حمل و نقل هوایی، دریایی و زمینی با بازرگانی الین مشورت نمایید. همچنین اگر شما توانایی خرید مستقیم از کشور چین را ندارید می‌توانید از طریق شرکت بازرگانی الین و ثبت و سفارش محصول مورد نظر خود اقدام به خرید محصولات به صورت مستقیم و بدون واسطه از چین داشته باشید. خرید شما از چین به صورت مستقیم انجام میشود و شما می‌توانید صفر تا صد کار خود را اعم از خرید، انبارداری، حمل و نقل (دریایی، هوایی و زمینی)، ترخیص کالا و حمل تا محل مورد نظر خود را بر عهده شرکت بازرگانی الین بگذارید.
شرکت بازرگانی بر اساس نوع فعالیت
امکان گسترش حیطه فعالیتی برای شرکتهای بازرگانی از یک منطقه تا کشورهای دیگر وجود دارد. به همین علت صاحبان شرکتهای بین المللی میتوانند در حوزه پشتیبانی، کالا، خدمات و … فعالیت کرده و از چند ملیت باشند. برای داشتن تجارت بین کشوری، باید شرکت بازرگانی واردات و صادرات ثبت شده داشته باشید و خوب است بدانید که سازمان‌های تجارت جهانی اگر مشکلی در این تجارت به وجود آید، وارد عمل خواهند شد.
شرکتهای بازرگانی با توجه به نوع فعالیت در دو دسته تجاری و خدماتی تقسیم بندی میشوند. شرکت های تجاری در حوزه خرید و فروش کالا فعالیت کرده و می توان به ویژگی‌هایی مثل کسب سود از طریق خرید و فروش، تجارت انواع زیادی از کالا، مدیریت کردن سرمایه با پخش در بازار یا نگهداری در انبار، به دست آوردن درآمد از فروش بالا و … اشاره کرد. ولی برعکس شرکت های تجاری در شرکت های خدماتی، کالایی برای خرید و فروش وجود نداشته و به وسیله پشتیبانی مراجعین، منابع و ابزارها کسب درآمد میکنند.
روش کار شرکت بازرگانی
شرکتهای بازرگانی که امروزه در حال فعالیت هستند، کار خود را به شکل رسمی در دفاتر ثبت میکنند. کار بازرگانی شرکت دارای اشکال مختلفی بوده که با در نظر گرفتن حرفه و نوع فعالیت، نوع تقاضا، توان خرید، میزان تقاضا و … سرمایه شرکت به گردش درآمده و با سود کسب شده برای گسترش کسب و کار اقدام میشود. برای ثبت شرکت بازرگانی باید نوع شرکت ثبتی را قبل از شروع کار مشخص کنید و سپس به صورت اینترنتی از طریق سامانه ثبت شرکت‌ها اقدام کنید.
اقسام شرکتهای بازرگانی
در ماده ۲۰ قانون تجارت ایران، شرکتهای تجاری بر ۷ قسم به شرح زیر معرفی شده‌اند:
شرکتهای سهامی
سرمایه در این شرکت‌ها به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی آنان است که دارای دو نوع شرکت سهامی خاص و شرکت سهامی عام میباشد.
شرکت تضامنی
در این شرکت مسئولیت شرکا محدود به سرمایه نبوده و شرکا در کنار سرمایه، مسئول همه تعهدات و قروض شرکت هستند.
شرکت با مسئولیت محدود
این نوع شرکت برای انجام امور اداری به وسیله دو یا چند نفر تاسیس شده و هر کدام از شرکا با توجه به سرمایه خود مسئولیت تعهدات و قروض شرکت را بر عهده دارند.
شرکت مختلط غیرسهامی
جهت انجام امور تجاری این شرکت با نام مخصوصی بدون انتشار سهام میان یک یا چند نفر شریک ضامن ایجاد میشود.
شرکت مختلط سهامی
این مورد با نام به خصوصی میان یک یا چند نفر شریک ضامن و یک عده شریک سهامی تشکیل میشود.
شرکت نسبی
این نوع شرکت با اسم مخصوصی برای امور تجاری بین دو یا چند نفر ایجاد شده و با توجه به میزان سرمایه هر شخص، مسئولیت هر شریک تعیین میشود.
شرکت تعاونی تولید و مصرف
این نوع شرکت جهت بهبود وضعیت اقتصادی و رفع نیازمندی‌های مشترک، از طریق همکاری، کمک متقابل، تشویق به پس انداز و خودیاری تشکیل میشود.
کارت بازرگانی چیست؟
امروزه جهت داد و ستد در سطح بین‌المللی به کارت بازرگانی نیاز دارید که اتاق بازرگانی آن را صادر میکند. با داشتن کارت بازرگانی قابلیت ثبت برند غیر فارسی، حق صادرات و واردات، ثبت سفارش و ترخیص را بدست می‌آورید. شما یا شرکتتان که میخواهد کارت بازرگانی داشته باشد باید در کلاس‌های اتاق بازرگانی شرکت کرده و در صورت تکمیل بودن مدارک، صدور کارت بازرگانی شما انجام خواهد شد. این مجوز اعتباری یک ساله داشته اما با داشتن پرونده بهره برداری، می توانید آن را به صورت پنج ساله هم دریافت کنید.
اهمیت دریافت کارت بازرگانی
توجه داشته باشید که داشتن این کارت می تواند دارای مزایای بسیار زیادی باشد و برای کسب و کارهایی که میخواهند در زمینه واردات و صادرات فعالیت کنند، بسیار مفید است. از دیگر مزیت‌های داشتن کارت بازرگانی میتوان به امکان ثبت سفارش و ترخیص کالا از گمرک، برقراری ارتباط با تجار بقیه کشورها، امکان واردات کالا از مناطق آزاد، عضو شدن در اتاق بازرگانی، امکان شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، امکان دریافت ویزای تجاری، امکان واردات و صادرات کالا به صورت بین‌المللی و البته ثبت برند لاتین اشاره کرد.
در نهایت توجه داشته باشید که در کنار این مزایا، داشتن کارت بازرگانی معایبی هم دارد؛ مثلا با داشتن این کارت شما باید مالیات بر واردات کالا و مالیات ارزش افزوده پرداخت کنید و در صورتی که از کارت بازرگانی به درستی استفاده نکنید، به عواقب قانونی سفت و سختی دچار میشوید.
سلام خسته نباشید خیلی مفید بود اما کامل نیست
سلام جناب زند وقتتون بخیر باشه
ممنون از نظر شما
حتما در آپدیت بعدی این مقاله کامل تر میشه ، اگه موردی هست که به نظرتون جا مونده بفرمایید اضافه بشه