یکی از راه‌های درآمدزایی مهم برای کشورهای مختلف، صادرات و واردات کالا است. واردات برای تامین ماده اولیه مورد نیاز کارخانه‌ها یا کالاهایی که مردم نیاز دارند انجام می‌شود. در فرایند صادرات محصولات و کالاهایی برای فروش در نقاط مختلف دنیا از کشور خارج می‌شوند. دولت‌ها اهمیت زیادی به صادرات و واردات کالا می‌دهند زیرا این روش برای آنها درآمد ارزی فوق العاده زیادی دارد. در کشورهای مختلف صادرات و واردات قانونی از طریق گمرک صورت می‌گیرد، به همین علت مقررات و قوانین خاص خود را دارد که یک شرکت بازرگانی باید از آن پیروی کند. در ادامه این مطلب همراه بازرگانی الین باشید تا شما را با مفهوم دموراژ و دیسپچ آشنا کنیم.
دموراژ چیست؟
اگر شما قصد صادر کردن کالای خود به خارج کشور را دارید یا می‌خواهید برای خط تولید کارخانه دستگاهی را از خارج کشور خریداری کنید، نیاز است تا برای انتقال کالا یک یا چند کانتینر اجاره شود. مثلاً در زمان حمل بار دریایی از چین که شرکت‌های حمل و نقل با استفاده از کشتی، کالاهای مختلفی را میان کشورها جابجا می‌کنند، معمولاً کانتینرها را در دوره زمانی مشخصی به مالکین بار و شرکت‌ها اجاره می‌دهند. در صورتی که شما در زمان معین کانتینر را به این شرکت‌های حمل و نقل تحویل ندهید، نیاز است مبلغی را به عنوان جریمه به این شرکت‌ها پرداخت کنید که به آن دموراژ گفته می‌شود.
دیسپچ چیست؟
در صورتی که کانتینر اجاره شده را زودتر از زمان گفته شده در قرارداد به شرکت کشتیرانی تحویل دهید، دیسپچ لحاظ می‌شود. در این حالت به جای اینکه مبلغی را به عنوان جریمه به شرکت پرداخت کنید، پاداش دریافت می‌کنید. مقدار پاداش دیسپچ در قرارداد بین شما و شرکت کشتیرانی ذکر می‌شود.
منظور از فری تایم چیست؟
وقتی می‌خواهید کانتینری را از شرکت کشتیرانی اجاره کنید، در زمان بستن قرارداد تایم مشخصی به اسم Free Time توسط شرکت کشتیرانی مشخص می‌شود. شرکت کشتیرانی در قرارداد مشخص می‌کند که تا چه زمانی می‌توانید کانتینر را بدون پرداخت کردن جریمه دیرکرد نگه دارید. این مدت زمان تعیین شده فری تایم نام دارد. معمولاً دو زمان مختلف توسط شرکت‌های کشتیرانی به عنوان فری تایم مشخص می‌شود. فری تایم در مبدا، زمانی را شامل می‌شود که کانتینر خالی به شما تحویل داده شده و شما در حال پر کردن آن هستید. فری تایم در مقصد، از زمان تحویل گرفتن کانتینرهای پر تا منتقل شدن کانتینرهای خالی به محوطه کانتینرها را شامل می‌شود.
هزینه دموراژ
در قرارداد شما همه هزینه‌هایی که احتمال دارد به عنوان دموراژ بپردازید ذکر شده است. بعد از ثبت سفارش کالا و اجاره کانتینر در نظر داشته باشید که کانتینرهای مختلف هزینه‌های دموراژ متفاوتی دارند. نوع کانتینر و ابعاد آن در تعیین هزینه دموراژ موثر است، مثلاً کانتینرهای سایز بزرگ یخچال‌دار هزینه دموراژ بیشتری دارند. محاسبه هزینه دموراژ به شکل روز شمار انجام شده و در هر شرکت کشتیرانی فرق می‌کند. دقیقاً بعد از تمام شدن زمان فری تایم شما، محاسبه دموراژ شروع می‌شود.
علت زیاد شدن هزینه دموراژ
این افزایش هزینه برای صاحبان کالا می‌تواند دارای دلایل مختلفی باشد که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم. در برخی موارد افرادی که برای واردات یا صادرات کالا اقدام می‌کنند از زمان مورد نیاز برای ترخیص کالا اطلاعی ندارند، به همین علت نمی‌توانند به موقع کانتینر را به شرکت کشتیرانی تحویل دهند. گاهی ممکن است شما به عنوان صاحب کالا از لحاظ مالی امکان ترخیص کالا از چین را نداشته باشید و برای مدتی مجبور باشید کانتینر را نگه دارید تا پول مورد نیاز فراهم شود. در نهایت بازرسی کانتینرها به وسیله افراد مختلف در گمرک هم می‌تواند باعث افزایش زمان ترخیص کالا شود.
چگونه از مبلغ دموراژ کم کنیم؟
اگر می‌خواهید در هنگام خرید از چین یا انجام فرایند صادرات و واردات هزینه کمتری را به عنوان دموراژ پرداخت کنید، نیاز است نکاتی را در نظر بگیرید. اگر احتمال می‌دهید که ترخیص کالا و صادرات شما در کشور مقصد ممکن است با تاخیر باشد، به سراغ اجاره کردن کانتینری بروید که زمان فر تایم بیشتری دارد. در زمان انجام واردات کالا، به بارنامه دقت کنید تا قبل از حرکت کشتی مطمئن باشید هیچ تعرفه خاصی در آن گفته نشده است. همیشه تلاش کنید که قبل از رسیدن محموله، مراحل ترخیص شروع شده باشد تا در زمان رسیدن کشتی، وقت زیادی از شما گرفته نشود. بعد از دریافت محموله و ترخیص کالا، سریعاً کانتینر را تحویل دهید و حواستان باشد که زمان تحویل به درستی ثبت شود.
قاعده اینکوترمز چیست؟
قاعده اینکوترمز یکی از قوانین مهم در محاسبه میزان دیسپچ و دموراژ است که در زمان تجارت بین الملل به خصوص واردات کالا از چین باید با آن آشنا باشید. مواقعی که بین دو نفر کالایی با تیراژ بالا مبادله می‌شود، باید مشخص شود که مسئولیت حمل به عهده فروشنده یا خریدار است. برای مشخص شدن این موضوع در زمان بستن قرارداد خرید و فروش از دو قاعده CRF و FOB اینکوترمز استفاده می‌شود. در ادامه به معرفی این دو قاعده می‌پردازیم.
قاعده CRF
در صورتی که هنگام بستن قرارداد خرید و فروش این قاعده به کار برود، وظیفه فروشنده است تا مراحل ارسال کالا برای خریدار را به عهده بگیرد. با توجه به اینکه تحویل و تخلیه بار در مقصد را خریدار به عهده گرفته است، این کار باید بدون تاخیر انجام شود تا هزینه‌های دموراژ شامل فروشنده نشود.
قاعده FOB
بر اساس این قاعده، حمل محصول به عهده خریدار بوده و او باید برای اجاره کانتینر اقدام کند. در این قاعده اگر دیسپچ یا دموراژ برای محموله لحاظ شود، خریدار یا مالک کالا باید دموراژ را بپردازد و فرد فروشنده مسئولیتی در این خصوص ندارد.
نحوه محاسبه زمان رسیدن کشتی در دموراژ چگونه است؟
معمولاً کاپیتان کشتی‌ها باید زمان رسیدن خود را در محدوده مشخصی اعلام کنند. با انجام این حرکت گیرندگان کالا می‌توانند امور گمرکی و ترخیص کالا را سریعتر انجام داده و بعد از هماهنگی با مسئولان بندر، فرایند تخلیه بار را انجام دهند. چهار روز پیش از رسیدن به مقصد اعلامیه‌های وضعیت کشتی در بازه‌های مختلف ارسال می‌شود. برخی از شرکت‌های کشتی رانی، از هنگام رسیدن کشتی به بندر شروع به محاسبه زمان فری تایم می‌کنند، به همین علت در شرایطی مثل اعلام شدن آمادگی نهایی در زمان مناسب، کشتی کاملاً آماده تخلیه بار شده باشد و یا کاپیتان کشتی زمانی را برای رسیدن به مقصد اعلام کند که به محدوده بندر وارد شده باشد؛ کشتی به مقصد رسیده حساب می‌شود.
زمان‌هایی که دموراژ حساب نمی‌شود
در هنگام تعیین مدت زمان دموراژ، عوامل مختلفی هستند که حساب نمی‌شوند. این موارد با اسم‌های متفاوتی در قرارداد شما با شرکت کشتیرانی ذکر شده است. در ادامه این اسامی را بیشتر توضیح می‌دهیم تا بدانید در چه مواردی نیاز نیست هزینه‌ای برای دموراژ پرداخت شود.
If Uses Actual Time Used to Count
این عبارت این معنی را می‌دهد که اگر از کانتینر در روزهای تعطیل استفاده کنید، فقط ساعتی از روز جزوه دموراژ است.
FHEX & SHEX
این دو عبارت این معنی را می‌دهند که روزهای تعطیل در محاسبه دموراژ لحاظ نمی‌شوند.
WEATHER WORKINGDAY OF 24 CONSEQUTVE HOURS
ساعت کاری ممتد در هوای مناسب این معنی را می‌دهد که اگر در زمان تخلیه بار در روزهای کاری وضعیت جو مناسب نبود، محاسبه دموراژ برای شما صورت نمی‌گیرد.
تخلیه با روش استریپ چگونه هزینه دموراژ را کاهش می‌دهد؟
اگر می‌خواهید در زمان صادرات و واردات کالا هزینه‌های خود را کاهش بدهید و مبلغی به عنوان دموراژ پرداخت نشود، توصیه می‌کنیم از تخلیه بار استریپ استفاده کنید. در این روش تخلیه بار زمانی که کانتینر پر تحویل گرفته می‌شود؛ محموله داخل کانتینر مستقیماً درون کامیون بارگیری می‌شود. در این حالت در همان لحظه می‌توان کانتینر را تحویل شرکت کشتیرانی داد.
حرف آخر
صادرات و واردات کالا مفاهیم و قوانین خاص خود را دارد که تسلط به هر کدام از آنها به کسب تجربه زیادی در این حوزه نیاز دارد. در صورتی که شما هم اخیراً به عرصه بازرگانی وارد شده‌اید و تخصص زیادی در فرایند آن ندارید، توصیه می‌کنیم به خوبی با هر یک از این مفاهیم آشنا شوید. افراد زیادی هستند که به علت نداشتن تجربه کافی و ناآگاهی، ضررهای سنگینی متحمل می‌شوند. دیسپچ و دموراژ تنها دو مورد از هزاران مفهومی است که در واردات و صادرات کالاهای مختلف با آن مواجه می‌شوید.
پس در صورتی که با قوانین این کار آشنایی ندارید و می‌خواهید کالایی را به کشور وارد کنید، توصیه می‌کنیم از شرکت‌هایی که در حوزه ترخیص کالا فعالیت می‌کنند مشاوره بازرگانی بگیرید. این گونه شرکت‌ها پس از دریافت مبلغی متناسب با ارزش محموله، همه مراحل ترخیص کالا را پیگیری می‌کنند. در این حالت دیگر نگرانی در خصوص این قضیه ندارید و نیازی نیست مبلغ زیادی را برای پرداخت دموراژ بپردازید.
