هر تاجر و بازرگان کارکشته و کاربلدی باید با اصطلاحات مهم بازرگانی خارجی آشنایی داشته باشد و بر آنها مسلط باشد، چرا که این اصطلاحات طیف وسیعی از واژگان را در برمی‌گیرد و به صورت قوانین بین المللی، در تمام مراحل و فرایندهای تجاری موثر بوده و حتما باید به آنها توجه شود.
اصطلاحات مهم بازرگانی خارجی
تجارت و بازرگانی از زمان‌های دور تاکنون وجود داشته و در آینده نیز همچنان وجود خواهد داشت. هر چند که روندها و فرایندهای انجام این کار به مرور زمان دچار تغییر و تحول شد است، اما داد و ستد کالا همواره یکی از مهم‌ترین نیازهای بشر بوده و بیش از هر چیز دیگری تاریخ بشر را دچار تغییر و تحول بسیاری نموده است. از این رو انجام این کار مستلزم داشتن مهارت‌های لازم در برخی حوزه‌ها و مسائل است که یکی از مهم‌ترین آنها، تسلط بر اصطلاحات بازرگانی خارجی است. اصطلاحاتی که به صورت یکسان برای تمام جوامع و مورد قبول تمام کشورها، تجار و بازرگانان جهان بوده است.
این واژگان هر کدام دارای بار معنایی خاصی در بازرگانی خارجی است و تسلط بر آنها بر تمام فعالان این حوزه لازم و ضروری است و هم در مکاتبات تجاری و هم در مذاکرات بازرگانی با طرف‌های خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین تسلط بر آنها از واجبات تجارت خارجی است و عدم تسلط بر آنها، تجار و بازرگانان تازه کار را به دردسر خواهد انداخت و پشیمانی را برای آنهان به ارمغان خواهد آورد.
اصطلاحات مهم بازرگانی خارجی، شامل اظهارنامه‌ی گمرکی کالا، گواهی بیمه، اظهارنامه‌ی مبدا، سیاهه‌ی تجاری، پیش فاکتور، وزن قانونی کالا، سود بازرگانی، کارنه تیر، مانیفست، بارنامه، استریپ و اینکوترمز می‌باشد.
اظهارنامه‌ی گمرکی کالا (World Customs Organization)
این اصطلاح مربوط به زمانی است که واردکننده یا صادرکننده‌ی کالا قصد صادرات یا واردات کالای خود را داشته و نیاز به ترخیص کالا دارد. در اینجا فرد باید کالای خود و ویژگی‌های آن را در فرم مربوطه وارد کند تا مسئولان گمرکی آن را بررسی نمایند. در واقع صادرکننده یا واردکننده جهت ترخیص کالا، آن را به زبان خود معرفی خواهد کرد. تمام کالاها برای ورود یا خروج از کشور باید دارای اظهارنامه‌ی گمرکی بوده و این سند، یک الزام حقوقی برای فرد محسوب می‌شود. یعنی مسئولیت اظهارنامه و مشخصات درج شده در آن بر عهده‌ی فرد خواهد بود.
گواهی بیمه (Insurance Certificate)
گواهی بیمه، سند و برگه‌ای است که نشان می‌دهد بیمه‌نامه برای کالای مذکور صادر شده است. بیمه کردن کالا در امر تجارت و بازرگانی معمولا ضروری بوده و این کار توسط شرکت‌های بیمه‌ای در داخل یا خارج از کشور صورت می‌گیرد. گواهی بیمه برگه‌ای است که معمولا قابلیت انتقال ندارد.
اظهارنامه‌ی مبدا (Declaration of Origin)
اظهارنامه‌ی مبدا یکی دیگر از اصطلاحات مهم بازرگانی خارجی است. در واقع اظهارنامه‌ی مبدا سندی است که در آن در خصوص مبدا کالای مورد نظر توضیح داده شده است. این سند می‌تواند فاکتور کالا یا هر برگه‌ی دیگری باشد. اظهارنامه‌ی مبدا توسط فردی که کالا را تولید کرده است و یا فردی که آن را صادر می‌کند، نوشته می‌شود.
سیاهه‌ی تجاری (Commercial Invoice)
سیاهه‌ی تجاری برگه‌ای است که در آن مشخصات مربوط به کالا نوشته و از جانب فروشنده به نام خریدار صادر خواهد شد. در واقع براساس این سند هزینه‌ی کالای مورد نظر به حساب خریدار زده خواهد شد. سیاهه‌ی تجاری باید حاوی برخی اطلاعات مهم از قبیل مشخصات خریدار و فروشنده، وزن کالا، ویژگی‌های کالا، قیمت، شرایط پرداخت هزینه و برخی موارد دیگر باشد.
پیش‌فاکتور یا پروفرما (Proforma Invoice)
پیش‌فاکتور یکی از اصلی‌ترین اصطلاحات مهم در بازرگانی خارجی است. پیش‌فاکتور در واقع یک سند یا توافق‌نامه‌ی اولیه محسوب می‌شود و بعد از آن که خریدار و فروشنده به توافق اولیه در خصوص معامله دست یافتند، فروشنده‌ی کالا، پیش فاکتور را به نام خریدار صادر می‌کند. با استفاده از این پیش‌فاکتور، خریدار می‌تواند در کشور خود مقدمات ثبت سفارش کالا را انجام دهد.
وزن قانونی کالا (Declaration of gross weight)
وزن قانونی زمانی اهمیت پیدا می‌کند که حقوق ورودی کالا براساس وزن آن تعیین شود. براساس قانون گمرک، وزن قانونی کالا برابر است با وزن ناخالصی (وزن با ظرف) که وزن ظرف از آن کم شده باشد و معمولا به این صورت است که در گمرک وزن ظرف‌ها کاملا مشخص و تعیین شده است. بنابراین به راحتی می‌توان آنها را کم کرد. وزن قانونی مبنایی برای پرداخت عوارض و حقوق گمرکی خواهد شد.
سود بازرگانی (Commercial Profit)
سود بازرگانی مبلغی بوده که علاوه بر حقوق گمرکی و عوارض به هنگام واردات برخی از کالاها گرفته می‌شود. انجام این کار با استناد به مصوبه هیئت وزیران بوده و بیشتر به منظور حمایت از تولیدات داخلی صورت می‌گیرد. میزان سود بازرگانی متغیر بوده و هر ساله می‌تواند تغییر یکند. بنابراین یک عدد ثابت و مشخص نیست. ضمن آنکه سود بازرگانی از تمام کالاها گرفته نشده و مربوط به برخی کالاهای خاص می‌باشد. همچنین سود بازرگانی ارتباطی به کالاهای صادراتی ندارد.
کارنه تیر (TIR Carnet)
این اصطلاح بازرگانی خارجی مربوط به حمل و نقل زمینی کالا است. در صورتی که یک کالا از مقصد به وسیله زمینی به مبدا ارسال شود، در بین راه باید از برخی کشورهای دیگر عبور کند. کارنه تیر باعث می‌شود تا تشریفات و امور گمرکی مربوط به کشورهای مابین دو کشور حذف شود. این کار روند تجارت کالا را از راه زمینی بسیار آسان خواهد کرد.
مانیفست (Manifest)
مانیفست یکی دیگر از اصطلاحات تجاری بوده که بسیاری از افراد آن را با بارنامه اشتباه می‌گیرند. مانیفست اشاره به مجموعه بارهای مختلفی دارد که توسط یک وسیله‌ی نقلیه حمل می‌شود. فارغ از این که آن بارها متعلق به چه افرادی خواهد بود. معمولا توسط هر وسیله‌ی نقلیه مانند کشتی، قطار، هواپیما و کامیون، ممکن است مجموعه‌ای از بارها حمل شود و همه‌ی آنها متعلق به یک نفر نباشد. مانیفست شامل برخی اطلاعات از قبیل گیرنده، فرستنده، ویژگی‌های کالا، سند حمل و برخی اطلاعات دیگر است.
بارنامه یا اسناد حمل
بارنامه که به آن اسناد حمل نیز می‌گویند به سندی اشاره دارد که معمولا توسط حمل کننده‌ی کالا صادر می‌شود. در بارنامه غالبا اطلاعات مهمی از قبیل مشخصات عامل حمل کالا، مشخصات گیرنده، هزینه‌ی حمل، نوع وسیله‌ی حمل، بندر بارگیری و تخلیه نوشته می‌شود. داشتن بارنامه نقش زیادی در خصوص دریافت خسارت از شرکت‌های بیمه دارد. بارنامه‌ها در انواع مختلفی صادر می‌شوند که شامل بارنامه دریایی، هوایی، راه‌آهن، کامیون و سایر بارنامه‌های دیگر است.
استریپ (strip)
استریپ به عملیاتی گفته می‌شود که در آن کالای مورد نظر بعد از رسیدن به مقصد بارگیری و به کامیون یا وسیله نقلیه انتقال داده می‌شود که در واقع همان عملیات تخلیه است. در استریپ باید صاحب کالا یا نماینده‌ی او به همراه لیست جابجایی حضور داشته باشد. عملیات تخلیه معمولا توسط لیفتراک از طریق کارگران صورت می‌گیرد. .
استافینگ
استافینگ یکی دیگر از اصطلاحات مهم بازرگانی خارجی است و به عملیاتی گفته می‌شود که در آن کالای مورد نظر از کامیون به داخل کانتینر منتقل می‌شود. استافینگ نیز معمولا عکس استریپ خواهد بود
اینکوترمز (Incoterms)
بحث اینکوترمز یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین مباحث در اصطلاحات بازرگانی خارجی است. این اصطلاح ترکیبی از سه کلمه لاتین (International Commercial Terms) بوده که به معنای واژگان بین‌المللی بازرگانی است.
یک کالا از بدو تولید تا رسیدن به دست خریدار مراحل مختلفی را طی می‌کند و ممکن است به صورت‌های مختلفی به دست خریدار برسد. اصطلاحات اینکوترمز به صورت بین‌المللی بوده و در برگیرنده‌ی حالت‌های مختلف رسیدن کالا از تولیدکننده به خریدار است. به صورتی که در هر کدام از این حالت‌ها، مسئولیت‌ها و هزینه‌هایی را برای طرفین در بر می‌گیرد.
در حالات مختلف تحویل کالا، ممکن است دو طرف خریدار و فروشنده متقبل مسئولیت‌ها و هزینه‌های مختلف شوند. اینکوترمز برای هر کدام از این حالات، واژگان و اصطلاحات مختلف را در نظر گرفته است. اتاق بازرگانی بین‌المللی مسئول تدوین اینکوترمز بوده و هر ده سال یک بار آن را مورد بازبینی قرار می‌دهد. در حال حاضر جدیدترین نسخه‌ی آن اینکوترمز 2020 بوده که جدیدا تدوین شده است. این نسخه دچار تغییراتی نسبت به نسخه 2010 شده است.
در واقع در اینکوترمز چگونگی تحویل کالا از تولیدکننده یا صادرکننده‌ی کالا به خریدار و چگونگی تحویل از درب کارخانه به محل مورد نظر خریدار و در قرارداد تجاری و اسناد مربوطه، چگونگی تحویل کالا کاملا شرح داده شده است. بنابراین با این کار جای هر گونه تفسیر و تحلیل شخصی گرفته می‌شود و دو طرف می‌توانند به یک سند واحد استناد کنند.
